ایمنی زایی درآبزیان(استفاده از پروبیوتیک)

مقدمه

در سالهاي اخير با توجه به اثرات باالقوه پروبيوتيكها، تمايل زيادي به استفاده از اين فرآورده هاي ميكروبي در آبزي پروري بوجود آمده است، در اين ر استا استفاده از پروبيوتيك ها ر ا به عنو ان سرلوحه تحقيقات آينده در (FAO) و با توجه به موفقيت هاي اخير به كار گيري اين مو اد ، سازمان خو اربار جهاني آبزي پروري تعيين نموده است و نتايج اين تحقيقات بدون ترديد به كاهش استفاده از مو اد شيميايي و د اروها و نيز افز ايش توليد در آبزي پروري كمك خواهد نمود . لذا با توجه به مطالعات كمي كه در اين زمينه بو يژه تا ثير پروبيوتيكها بر فاكتورهاي فيزيو لوژيك آبزيان صورت پذيرفته است و با هدف بررسي اثرات احتمالي اين مواد بر فيزيولوژي تغذيه ماهی و در نهايت افزايش توليد مطالعه حاضر طراحي و اجرا گرديد.

فولر ( 1989 ) تعريف جديد پروبيوتيك ها ر ا ار ايه نمود كه بر ماهيت زنده پروبيو تيك ها تاكيد دارد. مطابق اين تعريف پروبيوتيك يك مكمل غذايي ميكروبي زنده است كه از طريق بهبود بالانس ميكروبي روده تاثيرات سودمندي بر روي ميزبان دارد

پروبیوتیک ها

     پروبيوتيكها، ميكروارگانيزمها يا محصولاتي از آنها هستند كه اثرات مفيدي بر سلامتي ميزان خود دارند . در آبزي پروري پروبيوتيكها به منظور كنترل بيماريها، به صورت مكمل يا حتي در برخي موارد بعنوان جايگزيني براي تركيبات ضد ميكروبي ( آنتي بيوتيك ها ) مورد استفاده قرار مي گيرند .

    پروبيوتيك ها براي افزايش رشد و بهبود سلامتي حيوانات با افزايش مقاومت آن ها در برابر بيماري، به غذا اضافه مي شوند . با وجود اين كه مكانيسم عملكرد پروبيوتيك ها مشخص نشده اما احتمالاتي شامل دفع رقابتي پاتوژن ها وجود دارد يعني پروبيوتيكها از طريق آنتي بيوزيس يا رقابت براي مواد مغذي و يا جايگاه هاي اتصال، تغيير متابوليسم باكتري ها، و يا با تحريك سيستم ايمني بدن مانع تشكيل كلوني پاتوژن ها در لوله گوارش ميزبان مي شوند .

     پروبيوتيك ها همچنين از طريق توليد ويتامينها، تركيبات مسموميت زدا در جيره و تجزيه ذرات غير قابل هضم سبب تحريك اشتها و بهبود تغذيه ميزبان مي شوند . از جمله ملاك هاي پروبيوتيك پايداري فنوتيپي و ژنوتيپي، تحمل اسيد و نمكهاي صفراوي، چسبيدن به اپيتليوم روده، توليد مو اد ضد ميكروبي عليه عوامل بيماريزاي شناخته شده، پايداري طي مراحل توليد و ذخيره سازي بايد براي انتخاب يك پروبيوتيك بالقوه مورد توجه قرار گيرد

تركيب و اجزاي فرآورده هاي پروبيوتيكي و طبقه بندي پروبيوتيك ها

     تا كنون سويه هاي زيادي جهت استفاده در تغذيّه دام ، طيور و آبزیان به عنوان پروبيوتيك معرفي شده است و با بهره گيري از مهندسي ژنتيك و دانش بيوتكنولوژي، سويه هاي مؤثرتر و بهتري نيز توليد خواهد شد. ولي به طور كلي پروبيوتيك ها از لحاظ نوع سوية ميكروبي مؤثرشان به سه گروه تقسيم مي شوند، پروبيوتيك هاي باكتريايي، قارچي و مخمري. دفتر مواد غذايي و مطالعه دارويي آمريكا و انجمن رسمي كنترل مواد غذايي، براي متمايز نمودن ميكرو ارگانيسم هاي مفيد و مضر، ليست گونه هايي از ميكرو ارگانيسم را ارائه نموده است كه مي توان آنها را با مواد غذايي مصرف نمود.

   جدول 1 . گونه هايي از ميكرو ارگانيسم ها كه مي توانند به صورت تركيب با مواد غذايي مصرف شوند

 ويژگي هاي يك پروبيوتيك موثر

يك پروبيوتيك موئثر بايد در شرايط محيطي مختلف و متفاوت ،خاصیت خود را حفظ نموده و در اشكال مختلف به صورت فعال باقي بماند. بنابراين، بايد ويژگي ها و مشخصات ذيل را دارا باشد:

1. به عنوان يك محصول زنده امكان توليد آن در سطح صنعتي موجود باشد.

2. در انبار و محل مصرف در مزارع به مدت هاي طولاني قابل نگهداري باشد و ثابت باقي بماند.

3. در روده تأثير خود را حفظ نمايد.

4. بر سلامتي ميزبان تأثير مثبت داشته باشد

اَشكال و ميزان مصرف پروبيوتيك ها

به طور كلي پروبيوتيك ها در اَشكال گوناگوني مثل آرد، خمير، كپسولي، لقمه خوراکی و يا مايع به مصرف دام ، طيور و آبزیان مي رسد. ولي در مصرف اين مواد بايد بسيار دقت كرد چون عواملي مانند ميزان كُلر آب، دماي آب، ميزان املاح معدني موجود در آب و خوراك، وجود آنتي بيوتيك ها و بعضي از داروها در خوراك و عوامل ديگر بر توانايي حياتي اين ميكروب ها مؤثر است. اغلب از آب پنير به عنوان حامل مناسبي براي پروبيوتيك هاي باكتريايي استفاده مي شود.

پروبيوتيك هاي مخمري به همراه روغن ها نيز قابل مصرف هستند. هم چنين، محصولات ميكروبي قارچي به همراه توليدات جنبي غلات به مصرف  مي رسند. بعضي از توليدات ميكروبي به طور روزانه مصرف مي شوند و دسته اي ديگر در يك دورة زماني طولاني تر (مثلاً هفته اي يك بار) مورد مصرف قرار مي گيرند. در مورد ميزان مصرف انواع پروبيوتيك ها توصيه هاي مختلفي شده است. بر حسب ميزان غلظت و تراكم ميكروب فعال در واحد وزن پروبيوتيك، ميزان مصرف آن تعيين مي شود.

پروبیوتیک ها(زیست یارها)در جیره غذایی ماهی و میگو

تحقیقات و مطالعات زیادی در رابطه با استفاده از پروبیوتیک ها(زیست یارها)در جیره غذایی ماهیان انجام شده است.

•          Gatesoupe در سال 1991 گزارش کرد که با افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Lactobacillus  به جیره غذایی ماهی قزل آلا رنگین کمان، موجب افزایش رشد ماهی قزل آلا رنگین کمان می شود.

•          Moriarty   در سال 1998 گزارش کرد که افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Bacillus SPP

به جیره غذایی میگو پرورشی موجب کاهش مرگ و میر وافزایش جذب مواد غذایی  میشود.همچنین جمعیت باکتریایی بیماریزا Escherichia coli

،  Staphylococcus aureus و Clostridium SP

 در دستگاه گوارش میگو کاهش می یابد.

•          پژوهشگران در سال1997 نشان دادند  که افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Carnobacterium به جیره غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان موجب مهار دو تا عامل رایج بیماریزا (V.anguillarum و A.salmonicida) در موکوس روده و مدفوع ماهی قزل آلا رنگین کمان میشود.

•          در سال 2007 نیز عنوان شد که افزودن  پروبیوتیک منجر به کنترل دامنه وسیعی از عوامل بیماریزا در  ماهی آزاد و ماهیان زینتی می شود.علاوه بر این گنجاندن پروبیوتیک در جیره غذایی باعث رشد و سلامتی انواع ماهیان می شود.

•          پژوهشگران در سال 2005 گزارش کردند که پروبیوتیک موجب بهبود سلامتی ماهی و میگو از طریق کنترل عوامل بیماریزا و بهبود کیفیت آب بوسیله تغییر در جمعیت میکروبی آب و مواد بستر استخر پرورش می شود.

بررسی تاثیراستفاده از پروبیوتیک در پرورش آبزیان

•          ز جمله مهمترین پروبیوتیک های قابل استفاده در پرورش آبزیان می توان به باکتری های گرم مثبت (باسیلوس، کارنوباکتریوم، انتروکوکوس، لاکتو باسیلوس، لاکتوکوکوس و استرپتوکوکوس)، باکتری های گرم منفی (آئروموناس، آلتروموناس، فوتوباکتریوم، پزودوموناس، رزوباکتر)، میکروجلبک ها (تترا سلمیس) و مخمرها (فافیا و ساکارومایسز ها) اشاره کرد. مهمترین فعالیت پروبیوتیک ها در لوله گوارش ماهی از طریق بهبود جذب غذا با تولید آنزیم های خارج سلولی و ویتامین ها است. نتایج آزمایشات مختلف نشان داده است که رشد، درصد افزایش وزن، سرعت رشد ویژه، راندمان مصرف خوراک، نسبت راندمان پروتئین و افزایش پروتئین در ماهی های تغذیه شده با پروبیوتیک بیشتر بوده است. تاثیر مهم دیگر پروبیوتیک ها کاهش میزان بروز و شیوع بیماری ها، تقویت سیستم ایمنی و فعالیت های ضد ویروسی است. استفاده از پروبیوتیک های مناسب باعث بهبود تعادل میکرو باکتری های گوارشی ماهی می شود.

•          بنابراین با افزایش جذب غذا و فعالیت آنزیمهای گوارشی موجب کاهش مشکلات ناشی از پاتوژن ها در لوله گوارش می شود. از مجموع 506 باکتری جمع آوری شده تنها 11 عدد (2/2 درصدکل) می توانند مواد بازدارنده رشد پاتوژن ها را تولیدکنند. استفاده از پروبیوتیک های تجاری استرپتوکوکوس فاسیوم و مخمر ساکارومایسز سروژیه باعث بهبود رشد ماهی های کپور شده است. سویه های میکروبی از قبیل استرپتوکوکوس لاکتوباسیلوس، کورینه باکتریوم دایورژنس، پزودوموناس فلورسنز و استرپتوکوکوس ترموفیلوس به عنوان عوامل کنترل کننده بیولوژیکی در آبزی پروری استفاده می شوند.

•          این عوامل قابلیت بیماری زایی و سمیت ندارند و می توانند تا مدت طولانی بدون تغییر انبار شوند. استفاده از پروبیوتیک در پرورش میگو، تعادل میکروبی در روده را بهبود داده و با افزایش جذب مواد غذایی و فعالیت آنزیم های گوارشی، باعث بهبود رشدگردید. فعالیت پربیوتیک ها از طریق ممانعت رقابتی(ممانعت از ایجاد کلونی پاتوژن ها در دستگاه گوارش)، رقابت در تامین مواد غذایی و محیط برای رشد، افزایش اشتها و تغذیه، تولید ویتامین، سم زدایی ترکیبات جیره و تجزیه ترکیبات هضم نشده جیره است. استفاده از باکتری های سویه باسیلوس به عنوان پروبیوتیک در پرورش میگو باعث تغییر ترکیب گونه های باکتریایی، بهبود عملکرد تولیدی میگوها و کاهش بروز بیماری ویبریوز می شود. استفاده از پروبیوتیک باعث کاهش معنی دار تلفات لارو ماهی ها شده است.

افزودن باکتری های اسید لاکتیک(مثل لاکتوباسیلوس هامنوسوس) باعث افزایش سطوح ایمنوگلوبولین سرم خون ماهی ها شده است. همچنین نتایج نشان داده است که مصرف پروبیوتیک موجب افزایش پارامترهای ایمنی در ماهی قزل آلای رنگین کمان می شود، به عنوان مثال استفاده از پروبیوتیک (مثلA. Hydrophila) در کنترل بیماری فرونکلوزی (ایجاد و تجمع کورک و دمل) بسیار موثر است، سبب افزایش تعداد اریتروسیت ها، ماکروفاژها، لنفوسیت ها و لوکوسیت ها شده و فعالیت آنزیم لیزوزیم نیز افزایش می یابد .

فوائد استفاده از پروبیوتیک ها (زیست یارها) در جیره غذایی ماهی و میگو

•          افزایش تامین مواد مغذی و در نتیجه کاهش هزینه خوراک مصرفی

•          تثبیت شرایط مطلوب محیط پرورش

•          حذف عوامل استرسزا در جهت تثبیت و کنترل جمعیت میکروب ها مانند NH3,No2,No3  

•          تثبیت موئلفه های کیفیت آب

•          جلوگیری از عفونت های باكتريايي، ويروسي و انگلي

•          بهبود رشد و ضریب تبدیل غذایی

•          بهبود درصد بقا و کاهش تلفات

•          کاهش استرس و حساسیت به بیماری

•          کاهش نیاز به استفاده از داروهای گران قیمت

•          کاهش نیاز به آنتی بیوتیک ها در درمان بسیاری از بیماری ها

•          برخلاف آنتی بیوتیک ها، منجر به مقاومت بیماری ها نمی شود

•          آب خروجی تصفیه و پاکیزه در نتیجه آلودگی های محیطی کاهش می یابد

•          فعالیت باکتری های بیماری زا و درجه بیماری زاییشان کنترل می گردد به طوری که اکوسیستم میکروبی حفظ می شود

•          تحریک سیستم ایمنی بدن ماهی و میگو

•          فلور میکروبی دستگاه گوارش ماهی را بهبود می دهد در نتیجه بروز بیماری کاهش و جذب مواد مغذی افزایش می یابد

•          کیفیت آب و رسوب بستر استخر بهبود یافته و منجر به کاهش استرس در ماهی و میگو و بهبود سلامتی می شود

نقش پروبیوتیک ها در سیستم ایمنی ماهی

•  مزيتهاي استفاده از پروبيوتيكها در برابر آنتي بيوتيكها بوسيله Moriarty در سال 1998 بحث گرديد البته تاكنون بيشترخاصيت توليد مواد ممانعت كننده توسط پروبيوتيكها مورد توجه قرار گرفته است. خطر پاتوژنهاي مقاوم به پروبيوتيكهاي انتخاب شده نيز نبايد فراموش شود به همين دليل تحقيق بر روي متنوع كردن آنتاگونيسمها استوار مي‌ باشد تا احتمال ايجاد باكتريهاي مقاوم كاهش يابد. توانائي بعضي از پروبيوتيكها براي چسيبدن به موكوس روده احتمالا عفونت روده توليد شده توسط بعضي از پاتوژنها را متوقف كند. اين حالت آنتاگونيسمي احتمالا از طريق رقابت براي مواد غذائي كه براي رشد باكتريها لازم مي‌باشد و يا از طريق رقابت جهت اتصال به جدار روده انجام مي‌شود. حذف رقابتي، يك مكانيسم براي بيان تاثير پروبيوتيكها در شرايط زيستي محدود مي‌باشد.
آهن، مورد نياز بسياري از ميكروارگانيسمهاست و در دسترس بودن آن در بافتهاي حيوانات احتمالا براي بسياري از پاتوژنها ضروري است.

•          Smith وDvey در سال 1993 پيشنهاد كردند كه حالت ممانعت كنندگي آئورومونلس‌ سالمونسيدا بوسيله پزودوموناس فلوئوروسنس از طريق رقابت براي کسب آهن آزاد بود. فعاليت مهاركنندگي بسياري از سويه‌ هاي پزودوموناس بنظر مي‌رسد از طريق تركيبات آهن دار مي‌باشد. در لارو سپر ماهي نيز رقابت ويبريوها و باكتريهاي آهن دار خالص شده، ميتواند تا حدودي خاصيت پروبيوتيكي آنهاراتوجيه كند.

•          فعاليت آنتي باكتريال باسيلوسهاي جدا شده بوسيله Sugita و همكارانش در سال 1998 تا حدودي مربوط به تركيبات آهن دار بود. البته در انتخاب سويه‌ هاي پروبيوتيكي بايد به اين نكته نيز توجه داشت كه استفاده از آنها، موجب افزايش نياز ميزبان به آهن نگردد.
آهن معمولا در جيره‌ غذائي ماهي اضافه مي‌ گردد و محدوديت آهن جمعيت ميكروبها را بدون تاثيربر روي لارو ماهيها تغيير مي‌دهد.

البته مواد غذائي ديگري نيز احتمالا ميكروبهاي روده را تحت تاثير قرار دهند ولي وجود آنها براي حيات حيوانات آبزي ضروري مي‌باشند. بطور مثال اسيدهاي چرب غير اشباع جيره، احتمالا نسبت باكتريهاي اسيد لاكتيك در لوله گوارش ماهي شمالي را تحت تاثير قرار دهند.

•          Gibson و Roberfroid در سال 1995 پريبيوتيك را به عنوان ماده غذائي غير قابل هضم كه بطور مؤثري سلامتي ميزبان را از طريق تحريك رشد و يا فعاليت باكتريهاي موجود در كلون و يا محدود كردن رشد آنها تحت تاثير قرار مي‌دهد تعريف کردند. فروكتوگلوكوساكاريدها به عنوان افزودنيهاي غذائي كه رشد بيفيدوباكترها و لاكتوباسيلها را در انسان و حيوانات خشك زي افزايش مي‌دهند استفاده مي‌ شود. لاكتوساكاروز بوسيله ميكروبهاي قسمت پائين روده ماهيان خاردار دريائي تخمير شده و موجب افزايش ضخامت لايه تونيكاموسكولاريس در اين ماهيان مي‌گردند. اين نشان داد كه بعضي از محصولات حاصل از تخمير، موجب تقويت لايه دفاعي روده در ماهي و انسان مي‌گردند. به همين دليل احتمالا چنين موادي كه بوسيله پروبيوتيكها قابل هضم بوده، آنتاگونيسم پاتوژنها هستند و بافت دفاعي ميزبان را تحريك مي‌كنند، براي مطالعه جالب خواهند بود.

ایمنی ماهی

•          واژه لاتینی immunis به معنای از چیزی معاف شدن است و واژه ی immunology به معنای بررسی دستگاه ایمنی در برابر بیماری های عفونی به کار میرود.ایمنی در ماهیان به دو صورت اختصاصی و غیر اختصاصی ظاهر میشود که مزیت شکل اول،دوام و استمرار ان و مختص بودن ان به عوامل خاص عفونی است.ایمنی غیر اختصاصی دامنه وسیعی از بیماری ها را در بر میگیرد اما موقتی است و اندام های مختلفی در ایجاد ان نقش دارند.دستگه ایمنی در ماهی ها تشابه اساسی با پستانداران و پرندگان دارند اما به دلیل خونسرد بودن مانند سایر واکنش های حیاتی انها ایمنی شان نیز با توجه به گونه ماهی در دامنه حرارتی محدودی فعال می گردد و بدیهی است در این دامنه حرارتی حیاتی در محدوده کوچکتر فعالیت های ایمنی به حد اکثر خود میرسد.بطور مثال در کپور ماهیان در 8-12 تولید انتی بادی رخ میدهد اما در 8 درجه حداکثر مقدار انتی بادی تولید می شود و 75 روز طول می کشد ودر 28 درجه کمتر از 10 روز طول می کشدو در حرارت زیر 15 درجه سیستم تولید انتی بادی ضعیف می شود.

اندام های مرتبط با دستگاه ایمنی در ماهیان استخوانی:

1. اندام ها ی لنفاوی اولیه که شامل تیموس و کلیه قدامی است

2. اندام های لنفاوی ثانویه که شامل کلیه قدامی و بافت های لنفوئیدی مرتبط با مخاط وطحال واندام های اپی گونال و بافت های لنفی ضمیمه روده است

3. کبد و قلب وپوست و روده

ایمنی  غیراختصاصی :

ایمنی غیر اختصاصی شامل موارد زیر است:

•          تراکم زیاد و قابلیت نفوذ کم اپیدرمیس

•          ترشحات موکوسی که دارای انزیم های است که علیه باکتری ها عمل میکند

•          ترکیبات خونی که میکرو ارگانیسم ها را برای فاگوسیته شدن اماده می کند

•          اینترفرون ها که علیه طیف وسیعی از ویروس ها عمل می کند

•          واکنش های التهابی که در استرس ها و بیما ری های عفونی ها کاهش می یابد

پوست:

اولین خط دفاعی در ماهی می باشد.

اپیدرم، درم، فلس ها، به عنوان سپر های محافظت در برابر تغییرات شدید محیطی و ضربه های مکانیکی مطرح هستند که با ممانعت از ایجاد زخم ، احتمال بروز عفونت را کاهش می دهد.پوست ماهی ها با سایر مهره داران متفاوت است به این جهت که اپیدرم ماهی از سلول های زنده غیر کراتینی تشکیل شده است .

 موکوس:

خارجی ترین خط دفاعی است و شامل گلیکو پروتیین و پروتیوگلیکان و پروتیین هاست.

مهمترین عامل در ممانعت از چسبیدن باکتری و قارچ ها و انگل ها به سطوح پوششی است.

موکوس شامل انزیم های پروتیولیتیک و phنامناسب است که تناسب پوست را برای عوامل بیماری زا کاهش می دهد.موکوس شامل عوامل ضد میکروبی مثل لیزوزیم و و باکتریولیزین و کمپلمان می باشد.حرکت سلول های بیگانه خوار اپیدرم از اطراف زخم به سطح زخم پوستی ماهی نیز تایید شده است.

     فلس:

از طرفی متصل به بافت های پیوندی و از طرف دیگر به سطح خارجی پوست امتداد پیدا می کند.در بعضی از ماهی ها فلس از لایه موکوسی بیرون زده است و در بعضی با اپیدرم و درم پوشیده شده است.

  اپیدرم:

در زیر موکوس قرار دارد و شامل لایه های زیر است:

1. سلول های سنگفرشی

2. سلول های دوکی

3. سلول های که کمی گردتر هستند

4. سلول های ستونی که در غشای پایه قرار دارند

لایه 1و2 شامل سلول های گلابی ترشح کننده موکوس هستند.

در سرتاسر اپیدرم سلول های مهاجر نوتروفیلیک مشاهده می شودو در سر تاسر اپیدرم ماهی میتوز معمولا در لایه های پایینی دیده می شود.

     درم:

در غشایه پایه قرار داردو شامل:

1. بافت پیوندی فیبروزی است که در ان سلول های ملانوسیت قرار دارند

2. عروق مویرگی در این لایه نفوذ کرده است تا مناطقی برای سیستم دفاع هومورال فراهم بیاورند.

3. درم به وسیله ضریع به استخوانها متصل هستند و یا به سیستم عضلانی متصل می شوند.

سد محافظتی دستگاه گوارش

دستگاه گوارش با دارا بودن :

• لایه موکوس
•  Ph پایین
• ترشح و عملکرد انزیم ها ی هضمی (تریپسین و پپسین)
• ترشح صفرا
• وجود لنفوسیت داخل لایه پوششی ،ماکروفاژ و سلول های دانه دار ایوزینوفیلی (EGCs) در زیر مخاط روده ماهی ها
• بافت های لنفاوی وابسته به دستگاه گوارش در کوسه ها و سپر ماهی ها

بر خلاف پستانداران روده بالغ و غیر ملتهب ماهی ازاد اقیانوس اطلس نسبت به ذرات ریز غیر قابل نفوذ است .با این وجود قسمت خلفی روده ماهی ها بخش اعظم جذب روده ای مولکول های درشت را انجام می دهد.

     آبشش ها

دارای سطح وسیع اپیتلوم هستند و نقش مهمی را در ورود میکرو ارگانیسم ها دارند.این دستگاه به واسطه :

• تولید مخاط
•  اپیتلوم بسیار حساس که منجر به هایپر پلازی می شود که در بیماری ها ی ابششی همچون میکسوسپوریوز دیده می شود.
• دارا بودن سلول های فاگوسیتیک که در طول مویرگ های ابششی قرار دارند

در مقابل بیماری از ماهی محافظت می کند.

     التهاب

ویژگی های اساسی در یک التهاب حاد در بر گیرنده ی اتساع عروق و هجوم کمو تاکتیکی لوکوسیت ها از خون به منطقه التهابی می باشد.مکانیسم های طولانی مدت در ماهی ها با پستانداران مشابه است با این تفاوت که این مکانیسم در ماهی فاقد ماده انتی هیستامین می باشد که ممکنست عمل ان بوسیله سروتونین دستخوش تغییر شود.(نیلسون وهولمگرن،1992)

 واکنش سلولی یک واکنش 2 مرحله ای است که شامل افزایش نوتروفیل ها به دلیل حرکت انها از رگ های خونی و تبدیل شدن به مونوسیت و ماکروفاژ قبل از رسیدن به منطقه التهابی است .کم شدن و ازدیاد نوتروفیل ها در عرض یک ساعت پس از به کار گیری یک محرک التهابی رخ می دهد وپس از 48ساعت به اوج خود میرسد.(افاسوو همکاران ،1998b).

عوامل هومورال غیر اختصاصی

 این مواد بر اساس عملکردشان  به شکل زیر طبقه بندی می شوند:

1.  باز دارندگان رشد

2.  مهار کنندگان انزیم های تولید شده توسط عامل بیماری زا

3.  لیزین ها

4.  رسوب دهنده ها و اگلوتینین ها

 این عوامل شامل کمپلمان ها و اینترفرون ها و ترانسفرین ها ولایزوزوم ها پروتیین های واکنش دهنده ی (CRP c)و پروتئین های متصل شونده با یون های فلزی واگلوتینین ها وهمو لیزین ها وپروتئاز هاو.............می باشد.

ساز و کارهای سلولی  دفاع غیر اختصاصی

 1.  گرانولوسیت ها شامل نوتروفیل ها و ائوزونوفیل ها وبازوفیل ها هستند.در بین ماهی ها از لحاظ عملکرد و منشا به خوبی شنسایی نشده اند .بازوفیل ها در بیشتر گونه ها در ما هی ها حضور ندارند.گرانولوسیت ها از خون و بافت های لنفاوی و حفره صفاقی قابل جدا سازی هستند.نوتروفیل ها متحرک و بیگانه خوارو دارای خاصیت باکتری کشی و تولید کننده اکسیژن هستند ولی این ویژگی نوتروفیل ها در مقایسه با قدرت ماکروفاژها در سطح پایین تری است .نوتروفیل ها دارای گیرنده های انتی بادی و کمپلمان به صورت توام می باشد.

2. مونوسیت ها و ماکروفاژها :مونوسیت موجود در بافت ماکروفاژنامیده می شود ماکروفاژها بر اساس محل قرار گرفتن نامهای متعددی به خود می گیرند مانند کوپفر در کبد و گلیال در مغز.این سلول ها تولیدات متعددی شامل انزیم ها ،پپتید های ضد میکروبی ،متابولیت های اکسیژن،متابولیت های اراشیدونیک اسید و سیتوکینین ها را ترشح می نمایند.

3. سلول های سیتو توکسیک غیر اختصاصی (NCC)

ایمنی اختصاصی

ایمنی اختصاصی دو بازو دارد که شامل ایمنی هومورال و ایمنی به واسطه سلولی است.

ایمنی هومورال:

سلول های Bاز سلول های بنیادی پیش ساز سلول های Bتولید می شود.این سلول ها از کلیه قدامی نشات می گیرد.به محض اینکه مولکول های گیرنده سطح سلول Bبا انتی ژن بیگانه پیوند می گردد و گیرنده های اینتر لوکین ان تحریک می شوند،سلول های Bفعال می شوند و کلاس جدیدی از انتی ژن MHC2را بروز می دهند .گیرنده های غشایی اختصاصی انتی ژن ،در شرایط ویژه ای در سطح سلول متراکم می شوند.سلول های B متوالی تقسیم می شوند و سلول های ترشح کننده انتی بادی مثل پلاسماسل وسلول های خاطره ای ایجاد می کنند.

پلاسما سل ها در سر تاسر بدن منتشر می شوند ولی بیشتر در کلیه قدامی و وطحال تجمع میابند و 3-6روز بعد از ترشح می میرند و سطح انتی بادی خون کاهش میابد .دومین جمعیت سلولی مشتق از سلول های Bکه شبیه مولدشان هستند به سلول های خاطره معروف هستند.مواجهه مجدد دستگاه ایمنی با یک ماده تحریک کننده دستگاه ایمنی به دلیل حضور خاطره ایمنی ،باعث ایجاد پاسخ ایمنی می گردد.

این پاسخ به 3 طریق از پاسخ اولیه قابل تشخیص است.

1. فقط انتی ژن های پروتئینی پاسخ ایمنی را تحریک میکنند.

2. پادتن ها سریع تر و در طول 1-3 روز در غلظت های بیشتر تولید می گردد.

3. پاسخ در مدت طولانی تری حفظ می گردد.

عملکرد پادتن ها:

      خنثی سازی

      اگلوتیناسیون

      اسپونیزه کردن

      تخریب سلولی با واسطه کمپلمان

      کشتن اجرام با واسطه سلول های وابسته به پادتن

محدودیت پاسخ هومورال:

پاسخ ایمنی در برابر میکروب های ازاد در خون و فضای خارج سلولی موثر است ولی در برابر پاتوژن های داخل سلولی مثل باکتری ها ،ویروس ها،تک یاخته ها و قارچ ها محافظت نمیشود و میزبان باید از ایمنی سلولی بهره گیرد.

پاسخ سلول های Bبه یک انتی ژن به همکاری سلول های مختلف وابسته است .این سلول ها شامل پردازش کننده و ارائه کننده Agمانند ماکروفاژها وt-helperکه سلول های Bو عوامل کمک کننده را ترشح می کنند می باشد.

ایمنی سلولی:

لنفوسیت های Tاز سلول های بنیادی  در مغز استخوان منشا می گیرند و در تیموس بالغ می شوند.ضمن بلوغ در تیموس کیرنده ویژه انتی ژن در سطح انها بوجود می اید که TCRنامیده میشود.لنفوسیت های Tقابلیت شناسایی انتی ژنی را دارند که همراه با پروتئین های غشای سلول باشد.زمانی که یک سلول T ساده با انتی ژن که همراه مولکول MHC روی سلول است برخورد می کند ، تکثیر یافته ، سلول های حافظه یی T و انواع سلول های T موثر را بوجود می اورد .

سلول های T به دو گروه تقسیم می شوند :

 1- سلول های T کمک کننده

2-سلول های T کشنده ی سلول

 سلول های TH فقط انتی ژن همراه با کلاس MHC2 را شناسایی می کند. سلول های Tc فقط انتی ژن همراه با کلاس MHC1 را شناسایی می کند.

ایمنی با واسطه سلولی CM1 :

Tcell ها به دو صورت عمل می کند:

    1) مستقیم : T کشنده ها

    2 )غیر مستقیم:

از طریق ازاد سازی لمفوکین ها در اثر تحریک انتی ژن ها که این لمفوکین ها انواع دیگری از سلول ها و به ویژه ماکروفاژ ها را برای اجرای واکنش فعال می کنند.